İstanbul Boğazı kıyısında, Sarıyer ilçesine bağlı Baltalimanı semtinde bulunan Mediha Sultan Yalısı, ihtişamlı görünümüyle hemen dikkat çeken tarihi bir yapıdır.
Neo-klasik tarzda inşa edilen bu iki katlı yalı, beyaz cepheli mimarisi, kemerli pencereleri ve zarif sütunlu bölümleriyle Boğaz'dan geçenleri etkiliyor. Boğaz'ın sularından bakıldığında, yalının simetrik cephesi ve görkemli duruşu eski Osmanlı ihtişamının bir yansıması gibidir. Tarihî dokusunu dışarıdan bile hissettiren bu güzel yapı, ilk görüşte ziyaretçilerine hem zarafet hem de merak uyandıran bir izlenim bırakmaktadır.
Tarihçe
Mediha Sultan Yalısı 19. yüzyılın ortalarında Osmanlı Sadrazamı (başbakanı) Mustafa Reşid Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Yapının mimarları, Osmanlı'da pek çok saray ve yalıya imza atan ünlü Balyan ailesinden Karabet Amira Balyan ile oğlu Sarkis Balyan olup, ortaya neo-klasik üslubun zarif bir örneği çıkmıştır. Reşid Paşa döneminde yalının önemli olaylara sahne olduğunu da belirtmek gerekir. Nitekim 1838 yılında Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan ve tarihe Baltalimanı Anlaşmaları olarak geçen ticari antlaşmalar bu sahilsarayda gerçekleştirilmiştir.
Reşid Paşa'dan sonra yalı, Paşa'nın oğlu Ali Galip Paşa ile Sultan Abdülmecid'in kızı Fatma Sultan'ın evliliği vesilesiyle genç çiftin ikametine tahsis edilmiştir. Fatma Sultan'ın 1884'te vefatının ardından, kız kardeşi Mediha Sultan burayı istemiş ve 1887 yılında Sultan II. Abdülhamid tarafından kendisine hediye edilmiştir. Mediha Sultan, Osmanlı hanedan mensubu bir prenses olup dönemin son sadrazamlarından Damat Ferit Paşa ile evlenmiştir. Bu evlilik nedeniyle yalı Damat Ferit Paşa Yalısı adıyla da anılmaya başlanmıştır. Çift, Osmanlı Devleti'nin son döneminde, 1922'ye dek bu yalıyı özellikle yazlık konut olarak kullanmıştır.
Cumhuriyet'in ilanından sonra Mediha Sultan Yalısı uzun bir süre boş kalmış ve bakımsızlık nedeniyle tahribata uğramıştır. Hatta yalıya ait değerli eşyalar ve zengin koleksiyon 1925 yılında açık artırma ile satılarak dağıtılmıştır. 1940'lı yıllarda devlet mülkiyetine geçen yapı, restore edildikten sonra 1944'te Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi olarak hizmet vermeye başlamıştır. 2000'li yıllarda kapsamlı bir restorasyon daha geçiren yalı, günümüzde Metin Sabancı Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi adıyla ortopedi alanında faaliyet gösteren bir sağlık kurumu olarak kullanılmaya devam edilmektedir.
Yatla Keşif
Boğaz'da yapacağınız bir tekne gezisinde, bu görkemli yalıyı en iyi şekilde deneyimlemenin yolu yat kiralama hizmetinden yararlanmaktır. Özel bir yat ile denize açıldığınızda Mediha Sultan Yalısı'nın sahilden görülemeyecek detaylarını keşfetme şansınız olur. Osmanlı döneminde de konuklarını deniz yoluyla ağırlayan bu yalıyı, bir yat turu sırasında yaklaşarak fotoğraflamak, tarihî dokusunu yakından hissetmek mümkündür. Boğaz'ın hafif esintisi eşliğinde, suyun üzerinden yalının geniş cepheli mimarisine baktığınızda zamanda bir yolculuğa çıkmış gibi hissedebilirsiniz.
Tarihi yapıları kalabalıktan uzak bir ortamda görmek isteyenler için en ideal seçenek, yat kiralayın ve rotanızı Boğaz'ın incilerine çevirin. Kendi kiraladığınız özel yatınızla, tur programınızı dilediğiniz gibi ayarlayarak Mediha Sultan Yalısı gibi önemli noktalarda dilediğinizce duraklayabilirsiniz. Üstelik bir yat gezisi sırasında sadece bu yalıyı değil, çevresindeki diğer tarihi yalıları, köşkleri ve hatta Rumeli Hisarı gibi simge yapıları da rahatlıkla görebilirsiniz. Profesyonel kaptan ve rehber eşliğinde yapılan yat turlarında, hem konforlu bir seyahat yaşar hem de Boğaz'ın kültürel mirasını birinci elden öğrenme fırsatı bulursunuz.
Boğaz'da yat kiralamanız, tamamen size özel bir keşif deneyimi yaşamanız anlamına gelir. Tur tekneniz sadece size ve grubunuza ait olacağından, dilediğiniz an fotoğraf molası verebilir veya gün batımında yalının önünde durup manzaranın tadını çıkarabilirsiniz. Yat kiralamanız halinde zaman kısıtlaması olmaksızın seyahat edebileceğiniz için, Mediha Sultan Yalısı'nı hem gündüz güneş ışığı altında hem de akşam ışıklandırılmış haliyle görme şansınız olur. Kısacası, kendi programınıza göre bir yat turu planlayarak İstanbul Boğazı'nın bu tarihî güzelliğini en ayrıcalıklı ve unutulmaz şekilde deneyimleyebilirsiniz.